Jedno je od najpoznatijih mezolitskih i ranoneolitskih nalazišta u Evropi i svetu, Lepenski Vir, otkriveno je 1967. tokom arheoloških istraživanja pre izgradnje HE „Đerdap I“ . Njegovo otkriće promenilo je dotadašnje poimanje prelaska ljudske zajednice iz mezolita u neolit. Ovdašnji arheološki nalazi pričaju neke od najzanimljivijih priča o ranoj praistorijskoj prošlosti. Arheolozi su trajanje Lepenskog Vira u njegovoj najzastupljenijoj fazi vezanoj za građevine sa trapezoidnim osnovama, datovali u period od pre oko 8000. godina i ovo je jedan od najzanimljivijih perioda ljudske istorije uopšte, kada dolazi do ekonomskih, kulturnih, društveno-ideoloških i duhovnih promena izazvanih kontaktima različitih populacija. Dolazi takođe i do transformacije lokalnih lovačko–ribarsko–sakupljačkih zajednica u prve stočarske i zemljoradničke zajednice Evrope. Svojim jedinstvenim načinom života, religijom i umetnošću, učinili su da se i savremeni čovek divi stanovnicima Lepenskog Vira.